ویژگی های زیستی سن aelia furcula fieb. (hemiptera: pentatomidae) و زنبور پارازیتویید آن trissolcus grandis thomson (hymenoptera: scelionidae)

سن aelia furcula یکی از آفات مزارع گندم و جو محسوب می شود. استفاده از زنبورهای پارازیتویید جهت کنترل جمعیت آفت می تواند از روش های مناسب جایگزین سم پاشی باشد. زنبور trissolcus grandis به عنوان مهم ترین پارازیتویید این آفت در شرایط طبیعی معرفی شده است. در این تحقیق آماره های زیستی آفت و پارازیتویید آن در شرایط آزمایشگاهی بررسی گردید. نمونه برداری آفت، در بهار 1390 از مزارع گندم و جو استان کرمانشاه، بخش سراب نیلوفر صورت گرفت. زنبورهای مورد استفاده در این آزمایش، از مرکز تحقیقات گیاه پزشکی تهران فراهم شد. آستانه دمایی زنبور در چهار دمای 20، 22، 25 و 5/27 درجه سلسیوس بررسی شد. بر اساس نتایج به دست آمده، آستانه دمایی و ثابت حرارتی مراحل نابالغ t. grandis با استفاده از مدل رگرسیون خطی و iekmoto and takai به ترتیب 08/1±82/12 درجه سلسیوس و 20/16±67/166 روز- درجه و 26/0±09/14 درجه سلسیوس و 56/4±91/133 روز- درجه محاسبه شد. این آماره ها برای مراحل تخم، پنج سن پورگی و طول دوره زندگی آفت نیز با استفاده از مدل های ذکر شده در دماهای 20، 25 و5/27 درجه سلسیوس محاسبه شد. نتایج به ترتیب عبارت بودند از، 26/2±3/13، 79/2±84/14، 98/2±23/13، 69/0±35/16، 22/0±57/12، 42/6±00/13 و 69/0±33/15 درجه سلسیوس و 29/10±4/71، 82/9±40، 80/15±92/76، 82/3±50، 31/1±42/71، 95/50±90/90 و 77/23±33/333 روز- درجه و 15/0±54/13، 18/0±23/17، 25/0±75/15، 24/0±65/16، 53/0±69/15، 65/0 ±15/15 و 19/0±23/17 درجه سلسیوس و 44/1±03/64، 88/0±54/29، 71/1±73/49، 83/1±59/43، 53/3±20/50، 9/5±53/70 و 42/6±33/328 روز- درجه. همچنین، واکنش تابعی زنبور روی تراکم های مختلف تخم سن در دمای 1±25 درجه سلسیوس بررسی شد. مشخص گردید که واکنش تابعی از نوع دوم است و آماره های نرخ جستجوی لحظه ای و زمان دستیابی زنبور به ترتیب 0387/0±1766/0 و 0437/0±3197/0 ارزیابی شد. آماره های زیستی زنبور در دماهای 20، 22، 25 و 5/27 درجه سلسیوس بررسی شد. بر این اساس مقادیر grr، r0، rm، ?، t و dt محاسبه گردید. بالاترین grr و r0 در دماهای 22 و 25 درجه سلسیوس مشاهده شد که با هم اختلاف معنی داری نداشتند. بالاترین rm و ? و کوتاهترین t و dt نیز در دمای 5/27 درجه سلسیوس مشاهده شد. جدول زندگی a. furcula نیز در دماهای 10، 15، 20، 25، 5/27 و 30 درجه سلسیوس بررسی شد. اما به علت این که آفت در آزمایشگاه یک نسل در سال داشت محاسبه آماره های رشد جمعیت امکان پذیر نبود. در دماهای 10 و 15 درجه تفریخ تخم صورت نگرفت، در دمای 30 درجه سلسیوس رشد آفت در مرحله پوره سن سوم متوقف شد و هیج کدام از نمونه ها به سن چهارم پورگی نرسیدند. کوتاه ترین طول دوره پوره گی در دمای 5/27 درجه سلسیوس مشاهده شد. بیشترین طول عمر حشرات بالغ در دماهای 25 و 5/27 درجه سلسیوس که با یکدیگر اختلاف معنی داری نداشتند مشاهده شد. در ارتباط با پوره های نر و ماده به صورت مجزا شرایط مشابهی ثبت شد.